હશે કિસ્મત માં તે મળશે, કરી ફરિયાદ શું મળશે?"
અમદાવાદ નું સીટી ગોલ્ડ થીએટર. રવિવાર ની બપોર નો લગભગ સાડા ત્રણ વાગ્યા નો સમય. હુ મિત્રો સાથે ફિલ્મ જોઈ ને થીએટર ની બહાર નીકળતો હતો.
"યાર ! આ મુવી માં પણ પૈસા પડી ગયા." મારા એક મિત્ર એ આક્રોશ વ્યક્ત કર્યો.
"ખબર નહિ આ આજકાલ ના ડીરેકટરો ને શું થઇ ગયું છે?" મેં હળવી મજાક કરી.
"ભગવાન બચાવે આ ફિલ્મો ના ત્રાસ થી." મારો એક મિત્ર હસ્યો અને અમે સૌ હસી પડ્યા.
આ હળવી મજાક માં મારી નજર રસ્તા ની બાજુ માં પાર્ક કરેલા વાહનો પર પડી, અને હુ એકદમ ચોંકી ગયો. "અરે મારું બાઈક ક્યાં?" મેં કહ્યું.
"તેં ક્યાં મુક્યું હતું?" મારા એક મિત્ર એ ગભરાતા પૂછ્યું.અમે બધા મિત્રોએ આજુબાજુ શોધખોળ કરી પણ બાઈક ક્યાય દેખાતું ન હતું. રોડ ની બાજુ માં ખૂણા પર આવેલા ગલ્લા પર મેં પૂછ્યું તો ખબર પડી કે ટોઈંગ વાળા બાઈક લઇ ગયા છે. મેં મારા બધા મિત્રો ને રવાના કર્યા અને હુ થીએટર ની નજીક આવેલા ટ્રાફિક કંટ્રોલ પોઈન્ટ પર જઈ ચઢ્યો. ત્યાં ઉભેલા એક ટ્રાફિક પોલીસ ને મેં કહ્યું.
"સાહેબ ! મારું બાઈક છોડાવવાનું છે."
"શું નંબર છે બાઈક નો?" તેણે કહ્યું.મેં નંબર આપ્યો અને તે પોલીસમેન સીધો મારા બાઈક પાસે ગયો. હું પણ તેની પાછળ પાછળ ગયો.
"પચાસ રૂપિયા આપો." ટ્રાફિક પોલીસે કહ્યું. મેં પચાસ રૂપિયા દંડ પેટે આપ્યા. તે તેણે ખીસા માં મુક્યા અને પછી કહ્યું, "હવે પછી ધ્યાન રાખજો."
"પણ મને રસીદ તો આપો." મેં કહ્યું.મારા રસીદ માંગતા જ તે ગુસ્સા થી મારી સામે જોવા લાગ્યો. મેં જાણે આગ ના મુખ માં હાથ નાખ્યો હોય એમ મને અનુભૂતિ થવા લાગી.
"રસીદ જોઈતી હોય તો સો રૂપિયા દંડ થશે. આ તો તમારે રસીદ ના ફાડવી પડે એટલે પચાસ માં મેં પતાવી કાઢ્યું." તે મારી ઉપર ઉપકાર કરતો હોય તેમ બોલ્યો.
"તો પછી આ પચાસ રૂપિયા તમારા ખીસા માં જ જશે એમ ને !" હું મેં હાવભાવ ને રોકી ના શક્યો.
"હાસ્તો વળી." તે બેશરમ થઇ ને બોલ્યો.
હું તેના આ હરામ ના પૈસા ખાવાની તાલાવેલી જોઇને મારા ક્રોધ ને કાબુ માં ના રાખી શક્યો. મેં તેણે બીજા પચાસ રૂપિયા આપીને સો રૂપિયા ની રસીદ ફાડવા કહ્યું."મારે શું?" તેમ કહી ને તે મને રસીદ આપીને જતો રહ્યો. હું આપણા દેશ ની આ નાની નાની ગલીઓમાં ચાલતા બ્રષ્ટાચાર ને તાકી રહ્યો. ગાંધી ના આ દેશ માં કોઈ માણસ પચાસ રૂપિયા જેટલી નાની વસ્તુ માટે પોતાનું સ્વાભિમાન ખોવા તૈયાર થઇ જાય એ વાત મારા માનવામાં આવતી ન હતી. વિચારતો વિચારતો હું બાઈક પર બેઠો. કીક મારીને બાઈક સ્ટાર્ટ કર્યું ત્યાજ મારા કાને એક અવાજ અથડાયો.
"સાહેબ બુટ-પોલીશ કરી આપું?"
મેં પાછળ વળીને જોયું તો એક આઠેક વર્ષ નો છોકરો ફાટેલાં મેલાં કપડા અને હાથ માં એક નાની થેલી લઈને ઉભો હતો. તેની થેલી માં એક ગંદુ કપડું, એક બ્રશ અને બુટ ને પોલીશ કરવાની એક ડબ્બી હતી."ના." મેં જાણે પોલીસવાળા નો ગુસ્સો તેની પર ઉતારતો હોય તેમ જરા મોટેથી કહ્યું.
"સાહેબ સવાર નો ભૂખ્યો છુ. હું કઈક ખાઈ લઈશ." તેણે દયામણા ચેહરે મને કહ્યું.
"શું ખાઈશ બે ત્રણ રૂપિયા માં?" મેં કહ્યું.
"પાલ્લ્લેજી." તેણે તેની કાલી બોલી માં કહ્યું.
કોણ જાણે કેમ મેં તેના માટે આજુબાજુ નજર દોડાવી પણ ક્યાંય તેનું બિસ્કીટ નું પેકેટ મળે તેવી દુકાન ન હતી.ચારે બાજુ મોટા મોટા શોપિંગ સેન્ટરો અને ઓફિસો હતી.
"અહિયાં તારું પાર્લેજી નહિ મળે. બોલ બીજું શું ખાઇશ?" મેં ફરીથી પૂછ્યું.તે ગૂંચવાઈ ગયો. થોડી વાર પછી તે વિચારીને બોલ્યો. "સાહેબ ! હું વેફર ખાઇશ."
તે નાના છોકરા સાથે ના આ વાર્તાલાપ દરમ્યાન હું મારા ગુસ્સા ને ભૂલી ગયો હતો, મને તેનામાં ખરેખર સચ્ચાઈ દેખાઈ કે તે ભૂખ્યો હતો. "તું અહિયાં બેસ હું હમણાં આવું છુ." એમ કહીને હું થોડે આગળ જઈને વેફર નું પેકેટ લઇ આવ્યો અને પેકેટ તેને આપી તેની પાસે બેઠો.
"શું નામ છે તારું?" મેં સહજતા થી પૂછ્યું. "રવિ" તેણે હસતા ચેહરે કહ્યું.
"શાળા એ જાય છે કે નહિ?"
"ના સાહેબ." તે શરમ થી નીચું જોઈ ગયો. અને હું તેની પરિસ્થિતિ પામી ગયો. આવા નાના ભૂલકાઓ નું બચપણ ગરીબીમાં અને જવાની જિંદગી નો બોજ ઉપાડવામાં જ જાય છે. તે જિંદગી જીવતા નથી બલકે જિંદગી નામના બોજ ને ખેંચતા હોય છે.
"સવાર થી કેટલા રૂપિયા મળ્યા?" મેં તેણે ના પૂછવા નો સવાલ પૂછી કાઢ્યો. પણ તેણે નિર્દોષ ભાવે કહ્યું,"નવ રૂપિયા. આજે ત્રણ જ ઘરાક મળ્યા છે."
"કોઈ દિવસ ઓછા પૈસા મળે તો ઘરે માતા પિતા વઢે છે?"
"ના સાહેબ ! મારી મમ્મી તો ખુબજ સારી છે. તે બે ઘર માં વાસણ માંજવા જાય છે. અને બાપુજી મજુરીકામ કરવા જાય છે. તેઓ બંને મને ખુબજ વહાલ કરે છે."
હવે મને ધીમે ધીમે તેના વિષે જાણવામાં રસ પાડવા માંડ્યો. કોણ જાણે કેમ તેની સાથે એક સંબંધ હોય તેવી લાગણી હું અનુભવવા લાગ્યો.
"પણ તું આ નાની ઉંમરે બુટ પોલીશ કરવાનું કામ શા માટે કરે છે?" મેં તેના મન ને ઢંઢોળવાનો પ્રયત્ન કર્યો.
"સાહેબ ! હું મારા માતા પિતા ને મદદ કરવા માગું છુ." તેની આ વાત થી હું ચોંકી ગયો. આટલો નાનો છોકરો અને આટલી મોટી વાત? આજ કાલ ના નબીરાઓ તો બસ બાપ ની મિલકત ખાલી કેવીરીતે કરવી એજ વિચારતા હોય છે. આટલી ઉંમરે તેના માતા પિતાને મદદ કરવાની વૃત્તિ થી હું પ્રભાવિત થયો.
"જો શક્ય હોય તો શાળાએ જજે." આટલી શિખામણ આપી હું ઉભો થયો. હું જેવો મારા બાઈક તરફ વળ્યો કે તરતજ તેણે કહ્યું. "ઉભા રહો સાહેબ ! તમારા બુટ તો પોલીશ કરવાના રહી ગયા. લાવો પોલીશ કરી આપું."
"એની કોઈજ જરૂર નથી." મેં કહ્યું.
"તો પછી આ તમારું પેકેટ પાછુ લઇ લો." તે બોલ્યો.
"કેમ?"
"મેહનત વગર નું ખાવાનું કદી પચે નહિ એવું મારા પિતાએ મને શીખવાડ્યું છે સાહેબ ! અને હું કોઈના અહેસાન તળે દબાવા માંગતો નથી. તમે બુટ પોલીશ કરવો તોજ હું આ પેકેટ રાખીશ."
હું તેની સામે તાકી રહ્યો અને તેના હઠાગ્રહ સામે ઝુકી ગયો. મેં તેણે મારા બુટ પોલીશ કરવા આપ્યા. તે જ્યારે બુટ ને ચમકાવતો હતો ત્યારે પોતાની ભૂખ ને ભૂલી ગયો હતો. મારા બુટ પાછા આપીનેજ તેણે પેકેટ તોડ્યું. મેં મારો ફોન નંબર તેને આપ્યો અને કોઈ કામ હોય તો ફોન કરવા કહ્યું અને તે "સારું સાહેબ" કહીને ત્યાંથી જતો રહ્યો.
હું વિચારતો રહ્યો કે નાની નાની વાત માં લાંચ રુશ્વત લેતા આ કર્મચારીઓ અને આપણા દેશ માં ચાલતા આ ભ્રષ્ટાચાર વચ્ચે પણ રવિ જેવા ભૂલકાઓ મોજુદ છે કે જેમણે જીવન ની શરૂઆત જ સ્વાભિમાન ના પાયા હેઠળ ચણેલી છે. હરામ નું ખાવાનું તેમના જીવન માં નથી અને મેહનત કરીને પેટિયું રળતા તેમને સારીરીતે આવડે છે. ગમે તેવા મોટા લાભ માટે પણ પોતાનું સ્વાભિમાન વેચવા તૈયાર ના થાય તેવા લોકો આ ગાંધી ના દેશ માં હજીયે મોજુદ છે તે જોઇને હું ખુબ ખુશ થયો.
આજકાલ ના ડીરેકટરો ભલેને ફ્લોપ ફિલ્મો આપતા હોય પણ ઉપરવાળો એક એવો ડીરેક્ટર છે કે જેની ફિલ્મો હંમેશા સુપરહિટ જ હોય છે. હમણાં અઠવાડિયા પહેલાજ રવિ નો મારા પર ફોન આવ્યો હતો. તેને ભણવાનું શરૂ કર્યું છે તેવા સમાચાર તેણે આપ્યા. ભણવાની સાથે તે સાંજે બુટ-પોલીશ કરી પોતાના માબાપ ને મદદ પણ કરે છે. (સત્યઘટના બીજ : આકાશ પટેલ)
રજુઆત: કાર્તિક શાહ
No comments:
Post a Comment
આજની કૃતિ જો આપ સર્વે મિત્રોને પસંદ આવી હોય તો થોડી તકલીફ ઉઠાવી અને આપના પ્રતિભાવ / કોમેન્ટ્સ જરૂર ફેશબુક પર અથવા બ્લોગ પોસ્ટ પર મૂકવા કોશિશ કરશો ...